De semafoor of… gsm van Napoleon
Dit eigenaardige voorwerp is een schaalmodel van 87 cm hoog van de semafoor van Chappe. Het is een houten constructie die op een toren wordt geplaatst. De constructie bestaat uit een verticale ladder met daarop een mobiele dwarsbalk. Aan beide uiteinden van deze balk hangen beweegbare vleugels. Met een systeem van katrollen en hendels kunnen 256 (4 x 8 x 8) verschillende posities ingenomen worden. Iedere positie heeft een vooraf afgesproken betekenis. Het van het Grieks afgeleide woord ‘semafoor’ is dan ook een samenstelling van ‘teken’ en ‘dragen’ - een overdrager van tekens dus. De idee van de optische communicatie bestond al in de Oudheid. De oudst gekende uitvoering van de semafoor komt echter uit 1792 en staat op naam van de Fransman Claude Chappe (1763-1805).
In het revolutionaire Frankrijk van de 18e eeuw is de snelle overdracht van berichten van levensbelang. De eerste semafoorverbinding van 15 stations tussen Rijsel en Parijs maakt het mogelijk om een signaal in maar liefst negen minuten 192 km verder te sturen. Later worden ook verbindingen aangelegd tussen Rijsel en Amsterdam, via Brussel en tussen Lyon en Venetië, via Turijn en Milaan. Voor Napoleon moet de semafoor van Chappe even ingrijpend geweest zijn als de gsm voor ons. Slechte weersomstandigheden, duisternis en sabotage belemmeren vaak een vlotte werking van het syteem. Toch wordt de laatste Chappe-semafoor pas buiten gebruik gesteld in 1860.
In Brussel wordt in1802 een dergelijk toestel op één van de torens van de Sint-Michiels- en de Sint-Goedelekathedraal geplaatst. Het toestel blijft tot 1815 in gebruik. Voor de regio Gent staat de dichtstbijzijnde semafoor in Assenede, waar vanaf 1809 de verbinding Antwerpen-Vlissingen passeert.
Bart Van der Herten, De verre voorlopers van Belgacom, in BTNG/RBHC, XXVI, 1996, 3-4,pp 5-28