Voor een grote expo over de metaalindustrie is het Industriemuseum op zoek naar getuigen. De expo zal openen op 1 december 2023 - niet toevallig op Sint-Elooi, feestdag van de metaalbewerkers! Hieronder lees je alvast de getuigenis van de familie De Boel die jarenlang machines produceerde voor de voedingsindustrie. Heb je zelf ook iets te vertellen? Klik hier!
Van links naar rechts poseren lasser en plaatbewerker Johan Depauw, Robert, Pol – Bompa inox – Deboel, Carine Deboel, Filip Deboel en draaier/frezer Armand Christ. Foto door Storm Calle, 2003.
Meer dan honderd jaar geleden, aan het einde van de 19e eeuw, ziet P. De Boel in Sint-Amandsberg (Gent) het levenslicht. In 1895 importeert Petrus De Boel aanvankelijk transmissiemachines vanuit Duitsland, maar met het losbarsten van de Eerste Wereldoorlog komt daar abrupt een einde aan. Een nieuw tijdperk breekt aan in de fabriek, en De Boel start met een eigen productielijn van machines bestemd voor de vleeswarenindustrie.
Twee machines bestemd voor de voedingsindustrie, ontworpen en geproduceerd door De Boel. Foto’s door Joseph Buyens, jaren 1930.
In de jaren 1960 staat Pol – Bompa inox – Deboel als vierde generatie aan het roer. Hij is net als zijn vader metaalbewerker en werktuigkundige, en zet het vervaardigen van de machines – voornamelijk gemaakt uit inox – verder. Vanaf de jaren 1970 importeert hij ook machines, zoals vacuümvulmachines voor het portioneren van charcuterie en deegwaren van het Italiaanse merk Risco. Die werken met een belader om het deeg in de machine te brengen. Dat afvullen in de vleespomp gebeurt bovendien onder vacuüm, wat een arbeidsintensieve handeling uitspaart tegenover de bestaande piston afvulmachines waar het deeg nog met de hand moest gevuld worden. Een bijkomend voordeel voor de productie van droge worst en salami is de kortere droogtijd en fermentatie van de worsten. Er kan immers quasi geen lucht meer tot in het deeg.
Omwille van de evolutie van meer gesofisticeerde productiemachines en -lijnen slaat Pols zoon Filip Deboel de weg van de elektromechanica in. Samen met zus Carine die de commerciële en boekhoudkundige taken op zich neemt, stappen ze als vijfde en laatste generatie in het bedrijf.
Emailbord met reclame voor De Boel, midden 20e eeuw.
Samen zet de familie verder in op import, al worden bepaalde machines nog altijd volledig gemaakt en geassembleerd in het atelier, zoals de hampersen voor het befaamde Ganda Ham uit Destelbergen. De focus verschuift echter meer richting verkoop en plaatsing van machines. De productie geraakt beperkt tot het vervaardigen van hulp- en koppelstukken. De familie kan al die tijd rekenen op trouwe medewerkers. Lasser en plaatbewerker Johan Depauw en draaier/frezer Armand Christ werken er zeer lang tot hun pensioen. Samen met Filip gaan ze bij klanten ter plaatse voor herstellingen en onderhoud. Ze ontwerpen en maken koppelstukken om nieuwe machines in bestaande productielijnen in te passen en draaien vaak lange dagen van wel veertien uur. Ook weekendwerk is geen uitzondering.
Armand (links) en Johan en Pol (rechts) aan het werk in de ateliers van De boel. Foto’s door Scala (Erik Matthys), 1991.
Het hele familieleven van de Deboels speelt zich af rond de metaalwerkplaats; de gezinswoning van Pol Deboel en vrouw Diana Vermeere grenst dan ook aan het bedrijf. Kleinzoon Storm Calle koestert anno 2022 nog altijd warme herinneringen aan de woensdagnamiddagen bij Bompa inox in het atelier. Bompa inox blijkt overigens ongelofelijk vindingrijk. Gaat er thuis iets stuk, dan trekt hij meteen naar het atelier om een nieuw wisselstuk uit inox te vervaardigen met zijn geliefde metaalbewerkingsmachines. Van de brievenbus voor de deur tot zijn uiteindelijk laatste rustplaats op het kerkhof, álles wordt gemaakt uit inox …
Armand, Filip, Johan en Pol blijven metaal bewerken voor het vervaardigen van hulp- en koppelstukken. Foto’s door Storm Calle, 2003.
In 2014, vijf generaties na de opstart, is het bedrijf toe aan nieuwe investeringen. Filip Deboel, intussen 55 jaar, ziet weinig toekomst voor het familiebedrijf. De volgende generatie zoekt andere professionele oorden op en het blijkt moeilijk om nieuw personeel te vinden dat het veelzijdige werk en het zware ritme op de werkvloer aankan. De harde beslissing valt en het bedrijf wordt overgelaten. Enkele jaren later zet de overnemer het bedrijf definitief stop.
Carine Deboel en oud-medewerkers Armand Christ en Johan Depauw poseren samen voor de poort van de voormalige ateliers Deboel in Sint-Amandsberg. Foto door Storm Calle, december 2022.
Vandaag blikt de hele familie echter nog steeds – en terecht – met trots terug op de bijna 120-jarige geschiedenis van de fabriek.