De revival van de Letterpress
Letterpress is de populaire, Engelse benaming voor de ambachtelijke hoogdruktechniek. Daarbij worden houten of loden drukletters eerst met de hand gezet en dan afgedrukt. De af te drukken stukjes van de drukvorm liggen hoger en worden voorzien van inkt. Vervolgens wordt de drukvorm krachtig tegen het papier geperst, waardoor een afdruk ontstaat. De techniek geeft drukwerk een specifiek karakter: de afdruk laat namelijk een voelbaar reliëf achter in het papier – ‘moet’ in drukkersjargon – en de letters hebben een kraalrand, een wat onregelmatige contour door inkt die bij het aanbrengen op de zijkanten van de drukletter terechtkomt.
In de jaren 1980 verdween met de intrede van de computer de ambachtelijke zettechniek uit de grafische industrie. De laatste jaren is een heropleving aan de gang, die uit de Angelsaksische landen komt overgewaaid. De terugkeer past perfect in de algemene trend van herwaardering van ambachten en oude technieken. Ook het Industriemuseum draagt een steentje bij tot deze revival. Een actieve groep vrijwilligers zorgt voor demonstraties in de drukkerijafdeling van het museum, het begeleiden van drukworkshops, het onderhoud van de historische drukmachines en de inventarisatie van de lettercollectie.
Die lettercollectie is doorheen de jaren stelselmatig blijven groeien, onder meer door aankopen of schenkingen van voormalige (Gentse) drukkerijen. Waardevolle letters krijgen een plek in de bewaarcollectie van het museum. Daarnaast is er een uitgebreide verzameling van letters, waarmee in de historische drukkerij ook vandaag nog gedrukt wordt.
Om te weten wat er in het Industriemuseum voorhanden is, nemen de vrijwilligers de inventarisatie voor hun rekening, te beginnen met de houten afficheletters. Voor elk font wordt een fiche gemaakt met basisinfo, zoals de naam, de grootte en het aantal stuks van elk letterteken. Een afdruk van de letter in kwestie vervolledigt de fiche.
Het resultaat van die inventarisatie is een handig werkinstrument voor de drukworkshops die regelmatig plaatsvinden in het museum, en vormt ook de basis voor registratie van de lettercollectie in de museumcatalogus. En het project eindigt natuurlijk niet bij de houten letters: ook de loden letters zijn intussen aan de beurt…
'Making of’ van een affiche in de drukkerijafdeling van het museum. De tekst is gezet met houten letters uit de collectie en wordt afgedrukt op een antieke cilinderpers. Foto’s: CC-BY Armina Ghazaryan.